AFSTEMMEN OP EENHEID

Artikel uit de Spiegelbeeld (oktober 2009) door Michiel Strategier
Sinds ik Jacques Groenen ken, heb ik het gevoel met een bijzonder genie te maken te hebben. Vaak vond ik het moeilijk hem te begrijpen omdat zijn abstractievermogen enorm groot is. Dat vermogen is voor een gemiddeld mens niet altijd gemakkelijk te volgen. Naarmate we meer samenwerkten, groeide mijn waardering en sympathie voor hem, vooral vanwege zijn geduld om elke keer weer het voor de hand liggende te verklaren.

Vanaf het moment dat ik hem vroeg te vertellen over de stemming A=432 Hz is het tussen ons gaan stromen. Ik wilde toen een concert geven in deze stemming, samen met de violiste Martine Nijenhuis met wie ik in die tijd een improvisatieduo vormde (www.martinenijenhuis.nl). Wij zouden in deze stemming spelen en Jacques zou erover vertellen.
Zoals bekend heeft Jacques in de nacht van de voorbereiding op deze lezing een “brainwave” gehad met als resultaat een volkomen inzicht in hoe frequenties in een toonladder van de “kosmische” muziek dienen te worden opgebouwd. Aan mij de taak deze frequenties daadwerkelijk te stemmen en ten gehore te brengen.

Ik was als pianostemmer al geruime tijd gewend aan het werken met de ‘Verituner’ , programmatuur van Dave Carpenter, die een onvolprezen techniek heeft ontwikkeld om een piano tijdens het stemmen te analyseren en op basis van de disharmonie in de boventoonreeksen van iedere snaar een stemadvies te geven voor werkelijk optimaal harmonisch resultaat binnen de wetten van de gelijkzwevende temperatuur. Deze gelijkzwevende stemmingstemperatuur is ontwikkeld om een piano in alle denkbare toonsoorten acceptabel te laten harmoniëren (www.veritune.com).

Ik heb Dave Carpenter gevraagd een programma te schrijven dat de Frequenties van het Kosmisch Kristal Spiraal van Jacques Groenen op mijn stemcomputer kon weergeven. Toen ik deze stemming eenmaal op de besproken manier kon maken, viel het oude muzikale universum om.

Loslaten
De eerste keer dat ik in deze stemming ging spelen gebeurde er van alles, zoals beschreven in een brief aan Jacques op 18 november 2007, waarvan ik hieronder een aantal citaten geef:
“Vandaag heb ik dan voor het eerst in deze (bij benadering) stemming gespeeld.
Het resultaat is verbijsterend. Eerst probeerde ik mijn gewone dingen te spelen. De oude en bekende dingen doen is onmogelijk. Dat klinkt voor geen meter en het werkt niet.
Wat wel werkt, en hoe! IS ALLES LOS TE LATEN EN JE TE LATEN GAAN!
Geen oude patronen vasthouden, gewoon gaan zwemmen in de oceaan van klank…”

“Ik wil maar zeggen dat ik heel goed heb gezien hoe het gaat als je alles gewoon laat stromen en ik denk dat dit ook zo gaat met muziek, gespeeld in de Groenen-stemming.
Ik ben echt heel erg in de mood van laten gaan, laten gebeuren, geen controle, geen patronen, niet muzikaal willen zijn en het resultaat was een tranceachtige reis, waarvan ik overtuigd ben dat het vol zit met universele informatie en communicatie.
Ik kan mij voorstellen zo een verhaal te kunnen spelen voor ontvankelijke mensen. De klankkleuren, opgewekt door deze stemming gaan volgens mij heel diep het onderbewustzijn in.”

‘Ik ben nu wel enthousiast geworden, maar nogmaals, let wel, het gaat nu niet meer over de soort muziek die we tot op heden kenden’.

Op 3 maart 2008 schreef ik het volgende:
“Weer bijna de gehele week ziek geweest. Even dachten we dat ik steeds ziek was door die verdomde stemming van jou, Jacques (hihi). Toch kan het wel degelijk zo zijn dat bezig zijn met deze frequenties een en ander bij me opschudt en tevoorschijn roept wat sluimert. Ik ben ook vrij depressief geweest, een eigenschap die mij feitelijk vreemd is. Gisterenavond krabbelde ik dan maar weer eens uit bed om naar “In Europa” te kijken, van Geert Mak en wel ‘De slag om Stalingrad’. Daarna ben ik gaan spelen. Ik kan jullie verzekeren dat er weer totaal andere muziek uit mijn handen is gevloeid. Ik was helaas te vermoeid om het op te nemen. Ik heb door het ziek zijn door die verdomde stemming, een hele transformatie doorgemaakt. Schoonmaak, herschikking lijkt het wel en ik kon volledig vrij en onbevangen spelen.
Het wonderlijke was dat ik de essentie van die documentaire helemaal heb kunnen vastleggen. De trots van de Russische ziel, de heroïek, de tragisch romantische kant ervan. Het was fascinerend om mee te maken hoe het er helemaal vanzelf uitkwam. Ik was ontroerd en realiseerde me nog nooit zulke mooie muziek te hebben gehoord.
Enfin, er gebeurt heel wat… Volgens mij kan deze muziek met groot succes aan een groot publiek worden aangeboden”.

De wereld in
Via via zijn de allereerste opnamen die ik heb gespeeld tijdens de presentatie van de stemming aan Jacques en Charles van Oosterum (Kharma – O.L.S. Audiotechnology http://www.kharma.com/general_info/general_info.php) terechtgekomen bij een directielid van de Franse radio en televisie. Deze persoon, Christan Hugonnet, stond een week later bij ons op de stoep en wilde mij horen spelen. Hij was in Frankrijk direct overtuigd van het bijzondere effect van deze frequenties doordat hij na een doodvermoeiende week op één slag verfrist werd door het horen van een paar simpele klanken van deze bijzondere tonen. Nu zijn we in gesprek om een en ander op te zetten in het kader van de vrijwel teloorgegane luisterhouding van het Franse publiek.

Omdat we ’toevallig’ allebei met ‘Het Kennis Boek’ bezig zijn heb ik Lilian van Bennekom ontmoet (www.hetkennisboek.nl). Toen bleek dat zij haar prachtige boek met korte verhalen en potloodtekeningen ‘Vivioen en het Rijk van Binnen’ ging publiceren, samen met een CD met 24 ingesproken verhaaltjes, heb ik aangeboden de verhaaltjes van muziek te voorzien (www.lilianvanbennekom.nl). 23 Verhaaltjes heb ik muzikaal op de piano begeleid. Dit was de eerste keer dat in de “Groenenstemming” officieel een opname is gemaakt.
Ik vond de pianomuziek als solo improvisaties erg geslaagd en heb de CD dan ook als zodanig laten produceren. Deze is binnenkort verkrijgbaar o.a. via de website www.tuningthefuture.com.

Ultieme improvisatie
Het proces van spelen in deze stemming is, zoals gezegd vrij ingrijpend; anders dan wat je normaal doet tijdens pogingen tot improvisatie. Muzikale improvisaties of het componeren van muziek is iets dat vooral te maken heeft met geheugen. We hebben allemaal een universum aan beelden, indrukken, geuren en geluiden in ons onderbewustzijn opgeslagen en als je toevallig bezig bent met muziek maken, komen deze beelden gelukkig weer langs en kun je ze reproduceren. Eigenlijk val je van cliché in cliché. De kunst is natuurlijk om deze herinneringspatronen zodanig te herschikken dat het toch weer iets nieuws oplevert.
Normaal gesproken bevind ik me dus tijdens improvisaties in een muzikale beeldengalerij die me vertrouwd is, waar ik van houd en speel ik met combinatiemogelijkheden van deze imaginaties. Soms vind ik dan iets nieuws waar ik verrukt van ben, of wat me boeit, herhaal dat een paar keer en zie daar, een nieuw cliché dient zich aan.
Als musicus houd ik me voornamelijk bezig met klankkleuren. Ik voel me eigenlijk meer een aquarellist dan instrumentalist. Ik gebruik mijn instrument (cello of piano) als een schilderskwast. Juist daarom ook ben ik vanaf het begin erg bezig geweest met minimal Music. Je komt daardoor erg diep in een bepaalde kleur terecht. Kleuren heb ik in de muziek leren exploreren.
Toen kwam daar dus voor het eerst die wonderlijke toonladder van Jacques uit de grote hoed. Dat was even wennen. Wat je speelt vanuit de oude beelden, klopt niet meer helemaal. Het past niet, het klinkt raar. Sommige onderdelen van het muzikale stramien uit je geheugen kun je nog wel proberen, maar echt lekker loopt het niet. Hier is een omkering van benadering gewenst!
Toen ik dat doorhad kreeg mijn muziek opeens vleugels. Ik hoefde helemaal nergens meer van uit te gaan. We waren in een nieuw land aangekomen. Alles na deze grens zou totaal anders worden, we hoefden ons nergens druk over te maken. Het hoefde niet ergens op te lijken. We konden de klanken laten stromen zoals ze kwamen. Vorm zou zich vanzelf gaan aandienen. Totale openstelling was hier het decreet. Volledige nieuwe landschappen konden verkend worden.
Gelukkig deed zich vrijwel onmiddellijk na de eerste ontdekkingen in deze stemming, zoals gezegd, de gelegenheid voor om Lilian’ s boek ‘Vivioen en het Rijk van Binnen’ muzikaal te begeleiden. En hiermee openbaarde het diepere geheim zich. Ik heb me volkomen voor Lilian’ s doel opengesteld. Ik was helemaal niet meer met mezelf bezig. Ik speelde voor haar. Ik passeerde zodoende mijn eigen grenzen en vooral mijn ego.
De nieuwe stemming zal vooral gaan werken als we voorbij gaan aan ons zelf. Als we inspiratie oppakken uit de diepte van het universum. Alles is nieuw. We kennen niets van de wereld die voor ons ligt. Toch kunnen we wel op reis gaan, maar niet alleen. Het werkt bovenwel goed als we het echt voor elkaar en vanuit eenheid willen ontdekken.
Het is heel gek om steeds weer te merken dat, als ik iets heb opgenomen, ik me in eerste instantie – na mijn volledige overgave aan inspiratie – helemaal niet meer herinner wat ik heb gespeeld. Dan hoor ik het voor het eerst terug en vind ik het echt verschrikkelijk lelijk. Dan moet ik er een week niet naar luisteren en pas dan begin ik langzaam open te staan voor de schoonheid, die toch echt weer staat te parelen als een sterretje aan een nieuw firmament.
Nog een laatste observatie. De stemming klinkt eigenlijk nog mooier als je het hele kleine kinderen laat spelen. Laatst speelden mijn kleinzoontjes Yunus (7 jr.) en Deniz (1 jr.) op deze piano en ik was totaal verbijsterd over de diepte en rijkdom van de klanken. Er liepen frequenties uit de piano als rillingen over mijn rug en het ging erg diep. Zulke wonderlijke klanken! Zo rijk. Zo nieuw! Een toehoorder met een geconditioneerd gehoor zal misschien zeggen dat het vals is. Ik vind het universeel en vérstrekkend.

Reacties
Van deze CD ‘Vivioen’ s Gift’ heb ik diverse proefopnames naar vrienden gestuurd en hun reacties zijn heel bemoedigend.

Hieronder een selectie:
Ik heb je muziek vrijdag gebruik voor een groepsademsessie. Het thema was vergeving en het was heel bijzonder. Mijn blijdschap om jouw muziek is grenzenloos! Ik leidde de groep en voelde me via jouw muziek zuiver, maar vooral gesteund als ‘leider’.
Saskia

“Vivioen’ s Gift” heeft me diepgeraakt, ik heb er geen woorden voor, wil de stilte niet doorbreken; een traan over mijn wang spreekt boekdelen.
Helga

Van totale ontlading bij iemand, tot enorme herkenning bij met name
Anneke, die heel graag jouw cd wil kopen incl. het boek.
Heidi

En uit Engeland, te mooi om te vertalen:

I find its joyous purity, truly irresistible and wish I could have more of these marvelous sounds/information. Thank you for reaching so deep and so far inside yourself and for sharing that experience in such a beautiful form.
I look very much forward to receiving more of your music – the place it comes from is pure Light – Peace – Joy.
Milena